• بر اساس مقالات، گزارش‌ها، بیانیه‌ها و اخبار به دست‌آمده از سازمان‌های حقوق‌بشری مردم‌نهاد و بین‌المللی و رسانه‌های گروهی(۱)، تنها چند هفته پیش از اجرایی‌شدن لغو ممنوعیت رانندگی زنان در عربستان ، مقامات این کشور، 7 تن از مدافعان حقوق زنان و حقوق‌بشر ازجمله لجین الهذلول (2)، ایمان النفجان (۳)، عزیزه الیوسف(۴)، ابراهیم المدیمیغ(۵) و محمد الربیعه(۶) را در تاریخ 25 اردیبهشت‌ماه 1397به دلیل حمایت آن‌ها از پایان بخشیدن به ممنوعیت رانندگی زنان و متوقف ساختن نظام تبعیض‌آمیز قیمومیت مردانه، بازداشت و دستگیر کرده اند.
• از دیگر موارد نقض حقوق‌بشر در عربستان می‌توان به گزارش مشاهدات و بررسی‌های کمیته رفع تبعیض‌نژادی سازمان ملل مبنی بر ابراز نگرانی در زمینه رفتار و برخورد این کشور با اقلیت‌های نژادی خود، ازجمله اعمال تبعیض علیه کارگران مهاجر در ساختار و چهارچوب نظام کفالت، مواجهه اقلیت‌های نژادی این کشور با تبعیض‌های فاحش و شدید، سوء‌استفاده جنسی از کارگران مهاجر زن خانگی، نشان دادن تعصب و جرم‌اندیشی در برابر سعودی‌های آفریقایی‌تبار، عدم دسترسی مهاجران به نظام عدالت و دادرسی، فقدان قوانین ویژه در راستای ایجاد ممنوعیت برای هرگونه اقدام مستقیم و غیرمستقیم منجر به تبعیض‌نژادی، عدم آگاهی قربانیان این فرآیند از حقوق خود، عدم حمایت از کارگران مهاجر زن، موانع دسترسی به نظام دادرسی و اجرای عدالت و اعمال تبعیض علیه افراد آسیایی و آفریقایی‌تبار، به‌رغم اتخاذ سیاست‌ها و قوانینی در راستای حمایت از اقلیت‌های نژادی اشاره کرد.
• در تحولی دیگر و در بیانیه مشترکی از سوی سازمان گزارشگران بدون مرز، سازمان حقوق‌بشر اروپا ـ عربستان و سازمان حمایت از حقوق‌بشر القسط، به تاریخ 24 اردیبهشت‌ماه 1397، در خصوص تبدیل‌شدن عربستان سعودی به زندان روزنامه‌نگاران (۷) آمده است: با توجه به گذشت 4 سال از زمان زندانی‌شدن اعلاء البرنجی، روزنامه‌نگار سرشناس روزنامه‌های البلاد الشرق و عکاظ، به دلیل ابراز نظرات و عقاید خود، حمایت از حقوق بشر و به چالش کشیدن موارد نقض حقوق‌بشر در کشور همچون حمایت از حقوق زنان عربستان، مدافعان حقوق‌بشر و زندانیان سیاسی وضعیت وی هنوز نامعلوم است. به نوشته این بیانیه، نگاه داشتن وی در مکانی نامعلوم پس از دستگیری، ممانعت به عمل آوردن از هرگونه تماس او با جهان خارج، محروم کردن وی از حق‌دسترسی به وکیل طی دوران محاکمه در دادگاه کیفری ویژه (مربوط به جرائم تروریستی) و سرانجام محکوم کردن او به تحمل 7 سال زندان و 8 سال ممنوعیت از سفر و پرداخت جریمه نقدی از جمله موارد نقض فاحش حقوق انسانی وی است.
درخواست این سازمان‌های حقوق‌بشری از مقامات عربستان برای آزاد کردن سریع اعلاء البرنجی، مبرا کردن وی از تمامی اتهامات و رعایت حقوق او در زمینه آزادی بیان(۸)؛ بوده است.
• از دیگر موارد نقض حقوق‌بشر و نقض آزادی‌های مذهبی در عربستان سعودی می‌توان به مطالعات انجام شده توسط کمیسیون آزادی‌های مذهبی بین‌المللی آمریکا(۹)، در ماه مه 201۸ (اردیبهشت) بر روی 12 جلد از کتاب‌های درسی مذهبی در حال تدریس در دبیرستان‌های عربستان سعودی (در سال تحصیلی 2018 – 2017) اشاره نمود. در این پژوهش عنوان شده که در مقایسه با سال‌های قبل، متون این‌گونه کتاب‌ها متعصبانه‌تر، جزم‌اندیشانه‌تر و ستیزه‌جویانه‌تر شده است. کمیسیون مذکور معتقد است مطالب این کتب درسی منعکس‌کننده اصول وهابیت، بدون اشاره به دیگر رویکردها و اندیشه‌های اسلامی، مغایر با آزادی‌های مذهبی و دیگر موازین حقوق¬بشری بوده و مشابهت آن با متون درسی سال‌های پیش از اجرایی‌شدن اصلاحات آموزشی در تعالیم مذهبی عربستان، پس از حملات تروریستی سال 2001 به آمریکا(۱۰) بسیار زیاد است.
لازم به ذکر است موارد نقض حقوق بشر در عربستان سعودی محدود به اقدامات سرکوبگرانه در داخل کشور نیست و حمله به یمن از سوی ائتلاف عربی به رهبری عربستان از دیگر موارد نقض حقوق‌بشر در حوزه بین‌المللی است. چنانچه مبتنی بر گزارش کمیسر عالی حقوق‌بشر سازمان ملل، بالا رفتن میزان تلفات غیرنظامیان یمنی در ماه‌های اخیر، به‌ویژه در ماه آوریل سال جاری میلادی (دست‌کم 236 کشته و 238 زخمی، دو برابر میزان تلفات در ماه مارس و در مجموع 6385 کشته و 10047 زخمی از ابتدای این جنگ تا روز دهم ماه مه سال جاری میلادی (20 اردیبهشت 1397) ) و تداوم خرید تسلیحات نظامی از ایالات‌متحده آمریکا آن هم تنها چند هفته پس از حمله ائتلاف به رهبری عربستان به یک مراسم عروسی در یمن و کشته‌شدن بیش از 20 تن از شهروندان(11) این کشور گواهی بر این روند خودکامانه و رعب‌انگیز حاکمان سعودی است.
تیم پژوهشی سازمان دفاع از قربانیان خشونت
منابع:
1. دیده‌بان حقوق‌بشر (Human Rights Watch)؛ عفو بین‌الملل (Amnesty International)؛ شبکه خبری الجزیره (Al Jazeera News)؛ سایت خبری – تحلیلی کامن دریمز (Common Dreams)؛ کمیسیون آزادی‌های مذهبی بین‌المللی در آمریکا (U.S. Commission on International Religious Freedom (USCIRF))؛ روزنامه گاردین (The Guardian)؛ گروه حقوق‌بشری رپریو (Reprieve)؛ گروه سلام برای دموکراسی و حقوق‌بشر (SALAM for Democracy and Human Rights)؛ سایت خبری عرب نیوز (Arab News)؛ خبرگزاری یمن پرس (Yemen Press)؛ سایت خبری – تحلیلی میدل ایست مانیتور (Middle East Monitor)؛ مرکز بین‌المللی عدالت و حقوق بشر (International Centre for Justice and Human Rights)؛ سازمان حقوق‌بشر اروپا – عربستان (European-Saudi Organization for Human Rights (ESOHR))؛ کمیته رفع تبعیض¬نژادی سازمان ملل (Committee on the Elimination of Racial Discrimination (CERD))؛ خبرگزاری آسوشیتدپرس و مرکز آمریکا برای دموکراسی و حقوق¬بشر در بحرین (Americans for Democracy & Human Rights in Bahrain (ADHRB)).
2.Loujain Al-Hathloul
3. Eman Al-Nafjan
4. Aziza al-Yousef
5.Ibrahim al-Mudaymigh
6.Muhammad al-Rabiah
7. گفتنی است که رتبه عربستان در شاخص آزادی مطبوعات، که در گزارش جدید سازمان گزارشگران بدون مرز به چاپ رسیده، از 168 (در میان 180 کشور) در سال گذشته میلادی به 196 در سال 2018 نزول کرده است.
8. بیانیه مشترک سازمان گزارشگران بدون مرز، سازمان حقوق‌بشر اروپا – عربستان و سازمان حمایت از حقوق‌بشر القسط. قابل بازیابی در لینک:
http://www.esohr.org/en/wp-content/uploads/2018/05/Alaa-Brinji-statement.pdf
9. U.S. Commission on International Religious Freedom (USCIRF)
10. گزارش کمیسیون آزادی‌های مذهبی بین‌المللی آمریکا. قابل بازیابی در لینک:
http://www.uscirf.gov/reports-briefs/special-reports/study-revealed-numerous-passages-in-saudi-textbooks-advocating
11. گزارش سایت خبری – تحلیلی کامن دریمز. قابل بازیابی در لینک:
https://www.commondreams.org/news/2018/05/12/civilian-deaths-yemen-mount-trump-moves-sell-billions-more-bombs-saudi-arabia