با گذشت حدود سه دهه از پایان جنگ ایران و عراق در 1988، مناطق مرزی ایران همچنان آلوده به مین است، مین‌هایی که غیرنظامیان بسیاری را به کام مرگ می‌کشاند.کشاورزان، دامداران، کودکان، و زنانی که در مرزهای غربی کشور زندگی می‌کنند یا به آنجا رفت و آمد دارند، قربانی مین های به جا مانده از جنگ هستند. شنیدن خبرهای انفجار مین در مرزهای غربی ایران، هر از چند گاهی تیتر رسانه ها شده و به زودی نیز فراموش می‌شوند.
"منطقه چنگوله شهرستان مهران از توابع استان ایلام باعث کشته شدن یک نفر و زخمی شدن دو نفر از عوامل پاکسازی میدان های مین شهرستان شد.خبرگزاری ایرنا در این باره گزارش داد یک نفر از ناحیه پا مجروح شده و حال یکی از زخمی‌ها وخیم که به وسیله اورژانس هوایی به ایلام انتقال یافت."
" در ماه اکتبرجاری(2017) نیز خبرگزاری مهر از کشته شدن یکی از نیروهای سپاه در منطقه «کا نعمت شهرستان سقز» بر اثر انفجار مین خبر داده بود. سه ماه پیش از این خبر، در ماه جولای 2017 نیز رسانه‌های داخلی خبر کشته شدن چهار نفر از نیروهای ارتش در کردستان بر اثر انفجار مین منتشر کردند. "
مین‌ها میراث حمله رژیم بعث
در سال های بعد از جنگ ایران و عراق به دلیل نبودن تکنولوژی های جدید و امکانات پیشرفته در زمینه مین روبی، مین های به جا ماند ه از رژیم صدام در داخل مرزهای ایران، خسارات جانی فراوانی را تحمیل کرده اند. نبود امکانات روز در زمینه مین یابی، نیروی های نظامی ایران جمع اوری مین ها را به صورت سنتی انجام داده اند و در این راه شمار بسیاری از نظامیان و نیروهای مردمی جان خود را از دست داده اند. حسین آرین، "تحلیل‌گر رخدادهای نظامی"، در گفت‌وگو با "موسسه ایران بدون مین" در این مورد می‌گوید: عراق سلاح‌های پیشرفته‌ای داشت و از تکنولوژی روز نظامی بهره می‌برد. ایران اما فاقد این نوع تسلیحات بود و کمبود آن را با نیروی انسانی پر می‌کرد؛ موج انسانی که به مواضع عراق یورش می‌برد. عراق برای جلوگیری از این موج انسانی تا جایی که می‌توانست در طول مرزهای خود مین کاشت.
حسین آرین می‌گوید مناطق مرزی این استان‌ها را «خطرناک‌ترین مناطق دنیا» از این نظر می‌داند که پاکسازی آن از مین تاکنون «جان تعداد زیادی از کارکنان نظامی ایران و متخصصین» را گرفته است. "ایران بعد از جنگ سال‌هاست که برای پاکسازی این مناطق از مین کوشش می‌کند، اما کار خیلی مشکلی‌ست به چند دلیل. اول این که عراق موقع مین‌گذاری در این مناطق، هیچ نقشه‌ای از آن تهیه نکرد که بعدها بتوان با استفاده از آن نقشه‌ها به پاکسازی مناطق از مین‌ها اقدام کرد. دوم،با فرض وجود نقشه، مین‌های پنهان در زمین در طول زمان جابه‌جا می‌شوند که این امر می‌تواند به خاطر بارندگی ، حرکت سطوح زمین، رویش گیاهان و… باشد.
ایران با میلیون‌ها مین پنهان در خاک یکی از آلوده‌ترین کشورهای جهان است. برخی منابع فارسی ، ایران را با 16 میلیون مین پنهان در مناطق مرزی دومین کشور آلوده به مین در جهان معرفی می‌کنند. پنج استان مرزی ایران در غرب هنوز آلوده به مین‌هایی هستند که از دوران جنگ با کشور همسایه به یادگاری مانده است، کردستان، کرمانشاه، خوزستان، ایلام و آذربایجان غربی. بنا بر آمار رسمی که در سال 2007 اعلام شد، یک میلیون و ٣٨٠ هزار هکتار از زمین‌های استان خوزستان، بیش از ٤٠٠ هزار هکتار از زمین‌های استان ایلام، هزار و ٤٨٠ هکتار از زمین های استان کردستان، ٦٩١ هزار هکتار از زمین‌های استان کرمانشاه و ٥٩ هزار هکتار از زمین‌های استان آذربایجان غربی آلوده به مین و مهمات منفجر نشده باقیمانده از دوران جنگ بود.
آخرین آماری که وزیر دفاع ایران ارائه داده است حکایت از آن دارد که 28 هزار هکتار از زمین‌های ایران آلوده به مین است و آنچه کار مین‌زدایی را برای ایران دشوار می‌کند «کمبود تجهیزات، شکل زمین مناطق آلوده و عدم ورود نقشه‌های مناطق مین‌گذاری شده به کشور» است. کارزاری را که ایران در پاکسازی کشور از مین آغاز کرده است، به تنهایی و بدون کمک نهادهای بین‌المللی پیش می‌برد.
چنان‌چه محمدحسین امیر احمدی، رئیس مرکز مین‌زدایی ایران، فرودین سال جاری در مراسم روز جهانی آگاهی از خطر مین، زبان به گلایه از نهادهای بین‌المللی گشود و گفت که ایران هیچ تجهیزاتی از دیگران دریافت نکرده است. نکته قابل توجه در این جاست که برنامه اقدام سازمان ملل متحد در مقابل مین ( UNMAS ) ، به 18 کشور را در این زمینه کمک می کند اما ایران را علرغم قربانیان بسیار لیست این کشورها نیست. ایران همانند بسیاری از کشورهای همسایه خود به پیمان اوتاوا نپوسته اند، پیمانی که کشورهای عضو آن را از تولید، فروش، ذخیره‌سازی و کار گذاشتن مین‌های ضد نفر منع می‌کند. کشور های دیگری نیز مانند ، آمریکا، روسیه، چین و اسرائیل از پیوستن به این پیمان خودداری می کنند.
منابع:
http://www.irna.ir/fa/News/82481153
http://iranwithoutlandmines.org/?p=93
http://www.mineaction.org/programmes
http://www.etemaad.ir/Default.aspx?NPN_Id=678&PageNO=13
زهرا میرابیان